Podnośniki samochodowe. (cz. II)
Dopuszczenie podnośników samochodowych do pracy w warsztatach.
Podnośniki samochodowe różnych konstrukcji są obecnie we współczesnym warsztacie świadczącym usługi w sektorze motoryzacyjnym jednym z najważniejszych urządzeń w nich stosowanych. Trudno sobie dzisiaj wyobrazić prężnie funkcjonujący serwis samochodowy bez ich zastosowania. Stosowanie podnośników zdecydowanie podnosi komfort pracy w trakcie wykonywania napraw lecz przy niewłaściwym użytkowaniu i braku odpowiedniego nadzoru technicznego, może spowodować wystąpienie sytuacji niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia obsługujących je pracowników.
W związku z tym obowiązujące obecnie przepisy prawne wymuszają na użytkownikach podnośników samochodowych w warsztatach konieczność spełnienia tzw. ‘warunków” dozoru technicznego. Są to określone ustawowo działania zmierzające do bezpiecznego funkcjonowania i użytkowania niektórych urządzeń technicznych. Określają one wymagania zarówno w stosunku do projektantów, producentów i importerów oraz firm zajmujących się montażem, naprawą, serwisowaniem i modernizacją, jak również i samych użytkowników podnośników samochodowych.
Potwierdzeniem spełnienia obowiązujących przepisami międzynarodowymi wymogów bezpieczeństwa konstrukcji jest uzyskanie przez producenta podnośnika certyfikatu CE. Zgodnie z obowiązującymi przepisami podnośniki mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki Dozoru Technicznego. Jednak ze względu na niespójność przepisów i brak możliwości kontroli wszystkich warsztatów przez Państwową inspekcję Pracy oraz inne państwowe jednostki kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, nie wszystkie eksploatowane w naszym kraju podnośniki samochodowe zgłaszane są do Urzędu Dozoru Technicznego, a w związku z tym nie posiadają zezwolenia na użytkowanie i nie podlegają kontroli prowadzonej przez ten urząd. Takiej kontroli podlegają wyłącznie warsztaty zatrudniające pracowników i szkolące uczniów. W praktyce właściciele warsztatów nie zatrudniających pracowników oraz nie szkolących uczniów, a więc korzystających wyłącznie samemu z podnośników ignorują po prostu ten obowiązek i nie zgłaszają eksploatowanych przez siebie podnośników do Urzędu Dozoru Technicznego.
Przepisy jednoznacznie określają warunki, zgodnie z którymi instalacja (montaż) podnośnika na miejscu eksploatacji powinna być przeprowadzona przez podmioty (firmy) posiadające stosowne do tego uprawnienia Urzędu Dozoru Technicznego, udzielane po odbyciu odpowiednich szkoleń w tym zakresie. Potwierdzeniem takiego montażu jest protokół stwierdzający poprawność montażu oraz przeprowadzenie prób funkcjonalnych zakończonych wynikiem pozytywnym.
Obecnie, ze względów ekonomicznych wiele warsztatów decyduje się na montaż we własnym zakresie, bez korzystania z serwisu technicznego sprzedawcy podnośnika. Użytkownik podnośnika jednak przed zgłoszeniem go do Urzędu Dozoru Technicznego i tak zmuszony jest do zlecenia czynności odbiorczych i sprawdzających firmie posiadającej uprawnienia do konserwacji, bowiem bez adnotacji tego typu w dokumentacji technicznej podnośnika Urząd Dozoru Technicznego nie przyjmie zgłoszenia od zlecającego i nie wyrazi zgody na jego użytkowanie w warsztacie.
Zgodnie z przepisami obowiązek zgłoszenia podnośnika do Urzędu Dozoru Technicznego spoczywa na jego użytkowniku. Dokumentacja zgłoszeniowa poza protokołem montażowym musi obejmować również:
- szkic usytuowania podnośnika:
- protokół odbioru części budowlanej (fundamentów) podnośnika,
- dokumentację techniczną, dostarczoną przez wytwórcę lub importera podnośnika,
- schemat zasilania podnośnika w energię elektryczną,
- protokół pomiarów elektrycznych.
Wytyczne Urzędu Dozoru Technicznego względem podnośników samochodowych stosowanych w warsztatach samochodowych wymuszają spełnienie przez nie następujących wymagań: - muszą zapewniać wytrzymałość mechaniczną odpowiednią do maksymalnego udźwigu i uwzględniającą tzw. współczynnik bezpieczeństwa, czyli 1,5-5 krotnej przewagi wytrzymałości rzeczywistej nad teoretycznie wymaganą,
- posiadać muszą zabezpieczenie przed niekontrolowanym opadaniem uniesionego pojazdu po ustaniu siły unoszącej,
- powinny zagwarantować stabilne utrzymywanie pozycji roboczej,
- muszą posiadać zabezpieczenie niwelujące lub łagodzące skutki niekontrolowanego opadnięcia unoszonego pojazdu,
- zagwarantować muszą zabezpieczenie przed przekroczeniem dopuszczalnego konstrukcją udźwigu,
- sterowanie posiadać musi regulowaną i ograniczoną do bezpiecznego poziomu prędkość opuszczania pojazdu,
- układ przeniesienia napędu musi posiadać zabezpieczenie przed uszkodzeniem w przypadku zderzenia ruchomych części podnośnika z zewnętrznymi przeszkodami, znajdującymi się na drodze ruchu podnośnika.
Wszystkie badania techniczne wykonywane przez odpowiednie organy Urzędu Dozoru Technicznego mogą obejmować:
- badania odbiorcze – przeprowadzane przy odbiorze podnośnika w celu wydania decyzji i zgody na eksploatację;
- badania okresowe – wykonywane w trakcie eksploatacji podnośnika objętego dozorem pełnym. Powinny być wykonywane co najmniej raz w roku;
- badania doraźne – dokonywane w ramach bieżących potrzeb (eksploatacyjne, powypadkowe, czy kontrolne). Zakres badań doraźnych ustalany jest przez Urząd Dozoru Technicznego indywidualnie w zależności od aktualnej sytuacji dotyczącej danego podnośnika.
Podczas przeprowadzanych przez Urząd Dozoru Technicznego badań technicznych podnośnika obecni muszą być zarówno jego użytkownik, jak również i upoważniony przez niego konserwator obsługujący podnośnik. Obowiązkiem właściciela warsztatu zgłaszającego podnośnik do badań technicznych jest zapewnienie odpowiedniego oprzyrządowania i obciążenia kontrolnego do przeprowadzenia badań. Badania techniczne podnośnika obejmują próby techniczne zastosowanych w nim rozwiązań konstrukcyjnych i polegają na sprawdzeniu:
- układów cięgnowych i ich zamocowań,
- działania mechanizmów,
- funkcjonowania urządzeń zabezpieczających,
- poprawności pracy urządzeń sterowniczych i ograniczników ruchów roboczych,
- działania całości w trakcie przeprowadzania prób z obciążeniem kontrolnym.
Dokonanie następujących po sobie prób z obciążeniem kontrolnym jest jednym z najistotniejszych elementów badania podnośnika. Próby takie przeprowadza się pod kątem:
- obciążenia statycznego z obciążeniem o wartości 125% udźwigu nominalnego. Próbę tą przeprowadza się przy najbardziej niekorzystnym, pod względem statyczności usytuowaniu elementów przenoszących obciążenie. Próba taka trwa co najmniej 10 minut;
- obciążenia dynamicznego z obciążeniem o wartości 110% udźwigu nominalnego. W trakcie przeprowadzania próby dynamicznej wykonuje się co najmniej dwa cykle pracy z prędkościami i kojarzeniem ruchów elementów podnośnika.;
- szczelności układów hydraulicznych i pneumatycznych z obciążeniem 110% udźwigu nominalnego. Czas trwania tej próby powinien wynosić co najmniej godzinę.
W podnośnikach wyposażonych w układy hydrauliczne i pneumatyczne konieczne jest również sprawdzenie prawidłowości działania zaworów zwrotnych sterowanych lub zaworów zabezpieczających przed pęknięciem przewodów ciśnieniowych.